Tai gwledig heb danwydd ffosil

Ymwelodd aelodau'r CLA â datblygiad di-danwydd ffosil sy'n cael ei adeiladu ar hyn o bryd yn Swydd Nottingham, i weld dull arloesol tuag at dai gwledig carbon isel.

Wedi'i leoli ger pentref Eakring, yn Swydd Nottingham, mae Howgate Close wedi'i leoli mewn 10 erw sydd wedi cael eu tynnu allan o gynhyrchu amaethyddol, i ddarparu naw cartref o fewn ardal bywyd gwyllt a reolir.

Mae ffermwr Eakring a meddyg teulu wedi ymddeol, Dr Chris Parsons, yn disgrifio ei brosiect fel cyfle i fynd i'r afael â rhai o faterion mwyaf dybryd cymdeithas: prinder tai gwledig, newid hinsawdd, adfer pridd, dilyniadu carbon, bioamrywiaeth, rheoli dŵr a chydlyniant cymunedol.

Prif amcan Howgate Close yw darparu cartrefi rhent o ansawdd uchel i bobl leol sydd wedi cael eu prisio allan o berchnogaeth cartref, gan gynnig costau rhedeg isel, cynnal a chadw isel a mynediad i gefn gwlad agored.

Gyda'i gilydd, bydd y cartrefi yn cynhyrchu tua 50,000kWhrs o drydan adnewyddadwy yn flynyddol o 138 o baneli ffotofoltäig (PV) wedi'u gosod ar to. Amcangyfrifir, bydd pob cartref yn cynhyrchu 50% yn fwy o ynni nag y maent yn ei ddefnyddio oherwydd eu cyfraddau isel o golli gwres yn rhannol.

“Y peth pwysicaf am yr adeiladau yw eu cyfeiriadedd,” meddai Dr Jerry Harrall, Ymgynghorydd Technegol a Dylunio Howgate Close. “Mae gennym yr haul yn dod i mewn trwy baneli gwydr mawr, gan ddod â gwres i mewn i'r adeiladau.

“Maent yn adeiladau màs thermol uchel, felly mae'r llawr concrit, y waliau concrit a'r to yn cynnal y gwres, yn ei storio a'i ailosod i'r adeiladau ar adegau pan fydd y tymheredd y tu allan yn is na'r tu mewn.”

Mae inswleiddio helaeth yn amgylchynu pob un o'r adeiladau, gan gynnwys 300 milimetr o inswleiddio uwchben pob to, 230 milimetr ar y waliau allanol a 300 milimetr arall o inswleiddio o dan y llawr. “Yr hyn y mae hyn yn ei ddarparu i ni,” meddai Jerry, “yw adeiladau eithriadol o dda wedi'u hinswleiddio.

“Yn rhinwedd ennill solar, meddiannaeth dynol a gwres atodol coginio, oergelloedd, rhewgelloedd a nwyddau electronig eraill i'r cartref, mae'r ffynonellau gwres yn ddigonol i'r math hwn o adeilad gynnal tymheredd aer amgylchynol o tua 23 gradd canradd.” Ychwanega Dr Harrall y bydd yr adeiladau'n gweithredu gyda biliau gwresogi isel i ddim unwaith y byddant wedi'u cwblhau.

Roedd y prosiect yn cynnwys proses gynllunio hir a arweiniodd at y cymeradwyaeth derfynol ar gyfer y datblygiad yn cael ei ganiatáu gan yr Uchel Lys yn y pen draw.

Mae Prif Syrfewr y CLA, Andrew Shirley, yn dweud bod y tîm cynghori yn y CLA yno i helpu aelodau i lywio llawer o'r anawsterau cynllunio y mae tirfeddianwyr yn eu hwynebu yn aml.

“Rydym yn cynghori aelodau'n rheolaidd,” meddai Andrew, “ond rydym hefyd mewn cysylltiad rheolaidd ag adrannau'r Llywodraeth a gweision sifil er mwyn sicrhau, yn y dyfodol, bod y Fframwaith Polisi Cynllunio Cenedlaethol yn mynd i'r afael ag anghenion tai ar gyfer ardaloedd gwledig yn well.

“Mae tai mewn ardaloedd gwledig yn hynod bwysig ar gyfer cyflogaeth leol hefyd. Mae'n bwysig cael y cydbwysedd yn iawn, felly mae digon o dai, tai fforddiadwy a thai marchnad agored, felly mae gan y rhai sy'n gweithio yng nghefn gwlad rywle i fyw hefyd.

“Yn y pen draw, rydyn ni eisiau gweld cymunedau llewyrchus, bywiog.”