Ffermwyr Cymru mewn perygl o gael eu tandorri yn y tymor hir mewn cytundeb masnach newydd Ciwi, meddai grŵp gwledig blaenllaw
Bydd ffermwyr Cymru yn gofyn cwestiynau am y fargen fasnach Seland Newydd a'i heffaith ar eu busnes
Yn dilyn y newydd bod y DU wedi cytuno ar gytundeb masnach rydd gyda Seland Newydd, mae CLA Cymru yn cwestiynu budd y fargen i ffermwyr Cymru.
Tarwyd y fargen rhwng y Prif Weinidog Boris Johnson a Phrif Weinidog Seland Newydd Jacinda Ardern - yn dilyn 16 mis o sgyrsiau gan drafodwyr Adran Masnach Ryngwladol y DU. Roedd masnach y DU a Seland Newydd werth £2.3 biliwn y llynedd a disgwylir iddi dyfu o dan y fargen. Y gobaith yw y bydd y fargen yn dileu rhwystrau i fasnach a'i gwneud hi'n haws i fusnesau llai dorri i farchnad Seland Newydd.
Dywed Dirprwy Lywydd CLA, Mark Tufnell, sy'n rheoli tir fferm yng Nghymru, “Yn reddfol, rydym yn cefnogi masnach rydd, ond yn ôl diffiniad mae'n rhaid bod rhywbeth ynddo i'r ddwy ochr. Rydym yn gweld y cyfle i ffermwyr Seland Newydd yn y fargen hon, ond nid ydym mor siŵr beth yw'r cyfle i'r rhai ohonom yn y DU.
“Dros amser, bydd Seland Newydd yn gallu gwerthu symiau mwy fyth o gig a chynnyrch llaeth i'r DU, a gynhyrchir yn aml yn llawer rhatach nag y gallwn ei wneud ein hunain. Mae hyn yn peryglu tandorri ffermwyr y DU a rhoi nod cwestiwn dros hyfywedd eu busnesau.
Mae'r Llywodraeth yn gadael y diwydiant yn y tywyllwch ynghylch yr hyn y mae'r fargen hon yn ei olygu mewn gwirionedd i amaethyddiaeth, gan osod cynsail pryderus ar gyfer Cytundebau Masnach Rydd eraill y gallwn eu taro gydag allforwyr bwyd mawr eraill - mae gan lawer ohonynt safonau lles anifeiliaid ac amgylcheddol llawer is nag ydym ni. Addawodd y Llywodraeth y byddai gwiriadau a balansau addas yn cael eu rhoi ar waith i sicrhau na fyddem yn cael ein tandorri fel hyn. Hyd yn hyn, maent wedi methu â gwireddu.
“Bellach mae angen sgwrs ddifrifol gyda'r llywodraeth ar lefel ddatganoledig a lefel y DU, yn enwedig ynglŷn â ffurfio'r Comisiwn Masnach ac Amaethyddiaeth, ac ymateb i adroddiad ei ragflaenydd. Os yw gweinidogion yn disgwyl i ni gystadlu ar y llwyfan byd-eang, mae angen iddynt ein helpu i wneud hynny, ac mae angen cymorth pellach arnom gan envoiaid masnach a gwell labelu er mwyn llywio dewis defnyddwyr.”
Darllenwch fwy yma