Mae codiadau prisiau CNC yn rhwystr i gynhyrchwyr bwyd newydd

Gan fod y dyddiad cau wedi mynd heibio ar 7 Ionawr ar gyfer ymatebion i ymgynghoriad Cyfoeth Naturiol Cymru ar ei Ffioedd a Thaliadau Rheoleiddio, mae CLA Cymru yn ymateb.

“Wrth i ffermwyr barhau i gael eu taro gan gostau mewnbwn uchel ac mae'r farchnad ar gyfer bwyd Cymru yn cael ei effeithio gan yr argyfwng cost byw, mae angen i Cyfoeth Naturiol Cymru, asiantaeth reoleiddio Llywodraeth Cymru ailystyried unrhyw gynigion a fydd yn ychwanegu hyd yn oed mwy o gostau at gynhyrchu bwyd hanfodol yng Nghymru,” meddai Nigel Hollett, Cyfarwyddwr CLA Cymru, y sefydliad sy'n cynrychioli ffermwyr, rheolwyr tir a busnesau gwledig.

“Mae'r cynigion hyn yn effeithio'n ddifrifol ar gystadleuaeth ffermwyr Cymru ac yn anochel y byddant yn dylanwadu ar gyflenwad a phris bwyd ar silffoedd yr archfarchnadoedd. Mae'r codiadau prisiau hyn yn agor y drws i fewnforwyr cost isel — gan leihau swyddi ffermio yng Nghymru a chynyddu milltiroedd bwyd carbon, a hefyd byddant yn atal datblygiad ein diwydiant bwyd drwy weithredu fel rhwystr rhag mynediad i'r sector.”

Gofynnodd cyfnod ymgynghori 12 wythnos CNC, sy'n dod i ben yr wythnos hon, am ei gynigion codi tâl newydd am drwyddedau o dan gyfrifoldebau CNC am reoleiddio diwydiant, rheoli gwastraff, ansawdd dŵr ac adnoddau a chydymffurfiaeth cronfeydd dŵr.

“Mae CNC yn cynllunio'n ddramatig i gynyddu cost trwyddedau i gynnal gweithrediadau angenrheidiol ac na ellir eu hosgoi ar ffermydd Cymru. Er enghraifft, cynigir i gostau lledaenu tir dip defaid neidio hyd at 20 gwaith y gost bresennol ar gyfer cais newydd a fydd yn annog difrifol newydd-ddyfodiaid i'r diwydiant Mae'r cynnydd dramatig yn dod ar adeg pan fydd ffermydd yn cael eu taro'n galed gan gostau cynyddol tanwydd, gwrtaith a bwyd anifeiliaid tra bod lluoedd marchnadoedd yn gyrru i lawr prisiau silff archfarchnadoedd yn gyson. Yn ychwanegol at hyn, mae ffermwyr yn wynebu ansicrwydd digynsail o ran sut y bydd eu diwydiant yn cael ei gefnogi gan Gynllun Ffermio Cynaliadwy Llywodraeth Cymru yn y dyfodol, ac ni ddisgwylir manylion ariannol ohono tan ddiwedd eleni ar y cynharaf.”

“Mae'r ffioedd yn talu cost trwyddedau i gael gwared ar driniaethau da byw sy'n atal clefydau, tynnu dŵr, trin sgil-gynhyrchion na ellir eu hosgoi, a chydymffurfiaethau. Ychydig o opsiynau sydd gan ffermwyr ynghylch rheoli'r rhain ar hyn o bryd, nid oes llawer o hyblygrwydd yn ymagwedd yr asiantaeth reoleiddio a dim proses ar gyfer apelio.”

“Rydym yn deall bod angen codi taliadau cyfrifol a rhaid iddyn nhw adlewyrchu chwyddiant. Fodd bynnag, lle maen nhw'n ddramatig a digynsail, mae angen eu graddio a chyflwyno mwy o hyblygrwydd i feddalu'r ergyd i newydd-ddyfodiaid. Mae angen cymorth i fusnesau sy'n cael trafferth gyda chwyddiant mewnbwn-cost.”

“Mae'n anghyfrifol iawn i asiantaeth o Lywodraeth Cymru roi busnesau mewn perygl heb ystyried arbedion cost ac effeithlonrwydd yn briodol yn eu prosesau i reoli ei chostau ei hun ac rydym wedi mynegi hyn yn uniongyrchol i CNC mewn cyfarfodydd cyn ein hymateb i'r ymgynghoriad.