Mae cynigion SFS yn gofyn i berchnogion tir wneud mwy am lai
Mae'r Cyfarwyddwr Victoria Bond-Rees yn galw ar aelodau i fynd i'r afael ag Ymgynghoriad SFS: darllenwch y ddogfen ac ymunwch â ni yn ein digwyddiadau am ddim ym mis Chwefror.
Gallwch weld canllaw Llywodraeth Cymru a dolenni i'r ddogfen ymgynghori ar y Cynllun Ffermio Cynaliadwy yma.
Rydym yn hanner ffordd drwy gyfnod ymgynghori Cynllun Ffermio Cynaliadwy (SFS) Llywodraeth Cymru. Mae'n dod i ben ar 7fed Mawrth. Dyma ein cyfle olaf i lunio manylion y cynllun wrth iddo gael ei lansio. Mae ein crynodeb ar wefan CLA ac rydym wedi trefnu tri digwyddiad am ddim yng Ngogledd, Canolbarth a De Cymru yn y drefn honno. Yma byddwn yn plymio'n ddwfn i'r cynigion ac rwy'n disgwyl dadl fywiog. Yn bennaf oll, gobeithiwn y bydd y digwyddiadau yn cyfrannu adborth cadarn, adeiladol i'w gymryd yn ôl i Lywodraeth Cymru.
Mae'r camau gweithredu a nodir yn yr ymgynghoriad yn eithaf rhagnodol ac rydym yn gwybod ei bod yn aml y rhai sydd ar lawr gwlad yn gwybod y ffordd orau o reoli eu tir. Byddwn hefyd yn gwthio i sicrhau y gall yr SFS weithio'n deg ar gyfer ffermydd trawsffiniol a thir tenantiedig. Bydd eich barn ar y materion sylfaenol hyn yn hanfodol i ni wrth ddatblygu ein hymateb.
Mae meysydd lle rydym yn cwestiynu rheolaeth y cynllun. Mae'r ymgynghoriad yn cyfeirio at gapio — ond ar ba lefel, a phryd? A fydd y rhain yn destun ymgynghoriad? Yn fwy sylfaenol, mae gennym amheuon ynghylch gallu'r Llywodraeth i gefnogi'r cyfranogwyr wrth fodloni'r meini prawf lleiaf. Er enghraifft cyflwyno, o fewn yr amserlen, cynlluniau rheoli safle ar gyfer tir dynodedig. Sut y caiff cyfranogwyr eu diogelu os na all Llywodraeth Cymru a CNC reoli'r cynllun ar lawr gwlad? Ac yn olaf, mae'r cynigion yn cyfeirio at grantiau ar gyfer gwella seilwaith ffermydd fel gorchuddion iard — ond er mwyn cyflawni hyn, mae angen i'r broses ganiatâd cynllunio ddod yn asiant ar gyfer gwella.
Mae'r Ymgynghoriad yn dal i godi cwestiynau sydd wedi bodoli ers peth amser. Bydd llawer yn dal i ganolbwyntio ar nid yn unig effeithiolrwydd yr “egwyddor 10 y cant,” ond hefyd sut y dylid ei mesur a'i rheoli'n gywir a theg. Bydd ffermydd yn cael adolygiad gwaelodlin cynefinoedd a fydd yn codi materion ynghylch lleoliad, topograffeg, etifeddiaeth a thir sy'n destun materion naturiol fel llifogydd. Bydd ffermydd hefyd yn cael asesiad carbon. Fodd bynnag, er gwaethaf bodolaeth sawl fformiwla a fabwysiadwyd eisoes mewn mannau, mae'r Ymgynghoriad yn gwahodd barn am opsiynau ar gyfer asesu carbon.
Yn olaf, mae'r Ymgynghoriad yn cynnwys rhywfaint o wybodaeth i'w groesawu am daliadau. Mae Taliad Sefydlogrwydd wedi'i greu ar gyfer y cyfnod pontio i liniaru yn erbyn diffyg BPS (a fydd yn gostwng 20% y flwyddyn o 2025 ymlaen). Prif daliad y cynllun fydd taliad sylfaenol cyffredinol yn seiliedig ar ardal fferm. Yn olaf, cyflwynir taliad sy'n cwmpasu'r holl gamau gweithredu cyffredinol eraill ar gyfanswm yr arwynebedd cymwys. Bydd llawer o ymatebion i ymgynghoriad SFS yn gwneud pwynt sylfaenol: mae angen i Lywodraeth Cymru ddarparu digon o gefnogaeth yn gyson er mwyn gwneud y cyfan yn werth chweil?
