Y Cynllun Gwella Amgylcheddol - beth ydyw a pham ei fod yn bwysig?

Cyhoeddwyd Cynllun Gwella'r Amgylchedd 2023 (EIP23) ar gyfer Lloegr gan y llywodraeth yr wythnos hon. Mae'n nodi'r polisïau allweddol, y cyllid a'r cymhellion ar gyfer yr amgylchedd, ac mae pob un ohonynt yn hollbwysig i lawer o aelodau CLA gan y byddant yn chwarae rhan bwysig wrth gyflawni'r targedau - yn bennaf drwy newidiadau mewn defnydd a rheoli tir.

I gael ei gyhoeddi bob pum mlynedd, dyma'r diweddariad cyntaf yn dilyn y Cynllun Amgylchedd 25 Mlynedd gwreiddiol, a ddosbarthwyd yn 2018. Rhyddhawyd y targedau amgylcheddol hirdymor ar gyfer EIP23 ym mis Rhagfyr 2022, ond mae'r ddogfen ddiweddaraf yn nodi'r cynigion sy'n sail i'r targedau hyn. Mae'r EIP23 hefyd yn cynnwys targedau interim ar gyfer 2028 a manylion polisïau'r llywodraeth i gefnogi'r newidiadau.

Mae'r EIP23 yn nodi sut y bydd Lloegr yn:

1. Sicrhau planhigion a bywyd gwyllt ffyniannus
2. Gwella ansawdd yr amgylchedd (aer glân, dŵr glân, rheoli cemegau a phlaladdwyr)
3. Gwella'r defnydd o adnoddau (lleihau gwastraff a defnyddio adnoddau naturiol yn gynaliadwy)
4. Helpu i liniaru effeithiau newid yn yr hinsawdd (addasu i heriau newid yn yr hinsawdd a lleihau peryglon amgylcheddol)
5. Gwella bioddiogelwch
6. Gwella harddwch, treftadaeth ac ymgysylltu â'r amgylchedd naturiol

Mae'r EIP23 yn ailadrodd rhwymedigaethau cyfreithiol y llywodraeth o dan Ddeddf yr Amgylchedd 2021, gan gynnwys cynlluniau i ddiogelu 30% o'n tir a'n môr erbyn 2030, cyflwyno Strategaethau Adfer Natur Lleol (LLNRS) ym mis Ebrill 2023 ac Ennill Net Bioamrywiaeth 10% gorfodol i'w ddatblygu gan ddechrau ym mis Tachwedd 2023.

Mae'r EIP23 yn cadarnhau y bydd y llywodraeth yn cyhoeddi Fframwaith Defnydd Tir, Strategaeth Cyllid Gwyrdd a'r drydedd Rhaglen Addasu Genedlaethol ar wydnwch hinsawdd y DU.

Yn ogystal â gwelliannau i'r amgylchedd, mae'r EIP23 hefyd yn cyflwyno targedau ar gyfer cynhyrchu bwyd a defnyddiau tir eraill mewn ardaloedd gwledig. Er mwyn cyflawni'r rhain, bydd angen newidiadau sylweddol i arferion ffermio. Mae rhai o'r targedau allweddol ar gyfer ffermwyr a rheolwyr tir yn cynnwys:

Mae'r EIP23 yn nodi nod i 70% o dir amaethyddol, a 70% o ddaliadau fferm, fod yn rhan o gynllun ffermio erbyn 2028. Mae hefyd yn nodi y bydd 65-80% o dirfeddianwyr a ffermwyr yn mabwysiadu ffermio sy'n gyfeillgar i natur ar o leiaf 10-15% o'u tir erbyn 2030.

Er mwyn cyflawni hyn, mae'r EIP23 yn cadarnhau bod y llywodraeth wedi cyflwyno'r cynlluniau Rheoli Tir Amgylcheddol (ELM) ac estyniad blwyddyn o'r rhaglen Ffermio mewn Tirweddau Gwarchodedig (FiPL), gyda £10m ychwanegol mewn cyllid.

Yn ganolog i'r EIP23 yw creu, adfer ac ymestyn cynefinoedd ar gyfer cynlluniau a bywyd gwyllt drwy ddynodiadau newydd a newidiadau i amgylcheddau ffermio. Felly bydd disgwyl i ffermwyr a rheolwyr tir gyfrannu'n sylweddol at dargedau bywyd gwyllt. Mae'r rhain yn cynnwys:

- Creu neu adfer 30,000 milltir o wrychoedd y flwyddyn erbyn 2037 a 45,000 milltir o wrychoedd y flwyddyn erbyn 2050.

- Helpu i ddod o leiaf 50% o safleoedd gwarchodedig i gyflwr ffafriol erbyn 2042.

- Adfer neu greu'r targed interim newydd o gynnwys 34,000 hectar o ganopi coed a choetir y tu allan i ardaloedd gwarchodedig erbyn 31 Ionawr 2028.

- Rhaid i raglenni ELMs, megis prosiectau Adfer Tirwedd yn y dyfodol, helpu i gyflawni targed o 70 o ardaloedd newydd ar gyfer bywyd gwyllt.

Mae'r EIP23 yn nodi gweledigaeth ar gyfer defnyddio adnoddau naturiol cyfyngedig y DU yn fwy cynaliadwy. O'r herwydd, bydd cymhellion ffermwyr a rheolwyr tir i wella iechyd pridd, adfer mawndir a sefydlu ac adfer coetiroedd a choedwigoedd. Er mwyn cyflawni hyn, bydd angen rhoi o leiaf 40% o bridd amaethyddol Lloegr mewn rheolaeth gynaliadwy erbyn 2028, ac yna cynyddu i 60% erbyn 2030.

Fel mesur i ostwng llygredd aer, bydd yn ofynnol i'r sector amaethyddol leihau allyriadau amonia. Mae'r EIP23 yn ymrwymo i £13m mewn seilwaith slyri ar gyfer 2023, ochr yn ochr â bwriad i ymestyn y cyllid hwn yn y dyfodol.

Mae targedau uchelgeisiol i leihau lefelau nitrogen, ffosfforws a llygredd gwaddod mewn dyfrffyrdd o arferion amaethyddol. Nod amcanion interim at ostyngiad o 10% erbyn 31 Ionawr 2028 a gostyngiad o 15% ar gyfer dalgylchoedd sy'n cynnwys safleoedd gwarchodedig mewn cyflwr anffafriol oherwydd llygredd maetholion.

Bydd gofyn i ffermwyr a rheolwyr tir drosglwyddo i ddull Rheoli Plâu Integredig, gan ddefnyddio natur i fynd i'r afael â phlâu a lleihau'r ddibyniaeth ar blaladdwyr a weithgynhyrchir.

Nid yw cynnwys yr EIP23 wedi dod fel syndod i'r CLA gan fod llawer o'r cynigion a amlinellir yn y cynllun eisoes wedi'u rhoi ar waith. Bydd y targedau interim yn feincnodau defnyddiol i wneud cynnydd a dangos y nifer o feysydd cyfle ar gyfer arloesedd amgylcheddol a chydweithio traws-sector. Fodd bynnag, rhaid iddynt gael polisïau cefnogol sy'n caniatáu amser a chymhellion rheolwyr tir i gefnogi natur ar eu tir.

Mae cyflawni targedau'r llywodraeth yn dibynnu ar ffermwyr a rheolwyr tir. Mae'r gydnabyddiaeth bod gwella'r amgylchedd yn y tymor hir yn hanfodol a dylai helpu i roi hwb i gyllid gan y sectorau cyhoeddus a phreifat. Yn ogystal â chynlluniau ffermio amgylcheddol, rydym yn gobeithio gweld buddsoddiad mewn gwell seilwaith a thechnoleg ar gyfer y sector amaethyddol.

Mae'r CLA wedi bod yn gweithio ar lawer o'r meysydd a gwmpesir gan yr EIP23. Rydym wedi ymgyrchu i sefydlu cyllid hanfodol ar gyfer yr economi wledig a chynyddu'r taliadau ar gyfer ELMs. Da genym weled fod y llywodraeth, drwy y cynllun hwn o leiaf, wedi bod yn gwrando.