Datgelu llwybrau newydd

Bydd llawer o aelodau yn ymwybodol o ymgyrch ddiweddaraf y Cerddwyr, Don't Lose Your Way, sydd â'r nod o ddarganfod llwybrau coll a maes o law i wneud cais i'w hychwanegu at y Map Diffiniol cyn y dyddiad torri i ben Ionawr 2026. Roedd yr ymgyrch yn cynnwys gwirfoddolwyr yn ymchwilio i lwybrau posibl yng Nghymru a Lloegr, gan ddefnyddio teclyn mapio yn seiliedig ar fapiau hanesyddol yr Arolwg Ordnans (AO).

Mae mapiau AO yn darparu math cymharol ysgafn o dystiolaeth o hawliau tramwy cyhoeddus wrth wneud hawliad am lwybr newydd, tra eu bod yn nodi'r hyn sy'n weladwy ar lawr gwlad, nid ydynt yn darparu tystiolaeth ddibynadwy o ba un a yw llwybr yn briffordd gyhoeddus neu'n breifat. I gael rhagor o wybodaeth am bwysau tystiolaeth gwahanol fathau o dystiolaeth ddogfennol ar gyfer hawliadau hanesyddol, gallai aelodau â diddordeb edrych ar y 'Canllawiau Cysondeb, 'fel man cychwyn.

Unwaith y bydd y gwirfoddolwyr wedi cwblhau eu tasg gyntaf o ddod o hyd i lwybrau a amheuir ar yr offeryn mapio (maent yn honni bod tua 49,000 milltir ohonynt), eu cam nesaf yw blaenoriaethu'r llwybrau hynny a fyddai'n fuddiol fwyaf i bobl. Er mwyn cael mwy o siawns o lwyddo, ar y pwynt hwn, efallai y bydd y Cerddwyr yn chwilio am dystiolaeth ychwanegol i'w chyflwyno gyda'u ceisiadau. I enwi rhai enghreifftiau, gallai hyn fod ar ffurf mapiau degwm, mapiau cau a dyfarniadau neu o bosibl cynlluniau rheilffyrdd a chamlesi.

Yr hyn y mae hyn i gyd yn ei olygu i'r aelodau yw efallai bod diddordeb ychwanegol yn yr ardaloedd y mae'r Cerddwyr wedi'u marcio. Gall aelodau sydd â diddordeb fewngofnodi a chofrestru yma i weld pa lwybrau sydd o bosibl yn mynd i gael eu hawlio yn eu hardal. Nid yw'r ffaith y gallai llwybr gael ei farcio yn golygu ei fod yn sicr o gael ei hawlio neu, os ydyw, bod digon o dystiolaeth i gyfiawnhau ychwanegiad y llwybr at y Map Diffiniol. Gallai, fodd bynnag, olygu bod cais yn cael ei wneud maes o law yr hoffech ei amddiffyn efallai.

Mae'r CLA yma i'ch helpu chi. Mae croeso i chi gysylltu â'ch swyddfa ranbarthol neu'r tîm cenedlaethol yn uniongyrchol, gallwn gynorthwyo gydag unrhyw ymholiadau neu bryderon sydd gennych o ran yr ymgyrch hon, y broses pan wneir cais neu gyngor penodol ar geisiadau am lwybrau newydd dros eich eiddo.