Gwerth aelodau i'w cymuned

Fel rhan o raglen waith sy'n archwilio'r manteision cymdeithasol y mae tirfeddianwyr yn eu darparu ar gyfer eu cymunedau, mae'r CLA wedi partneru â'r Sefydliad Ymchwil Cefn Gwlad a Chymuned (CCRI) i ddarganfod a meintioli'r gwerth cymdeithasol a ddarperir gan aelodau'r CLA.

Yn 2019, gwnaethom arolygu ein haelodau er mwyn casglu data ar gyfraniadau economaidd, amgylcheddol a chymdeithasol tirfeddianwyr. Mae cyfraniadau cymdeithasol yn cwmpasu'r holl bethau y mae tirfeddianwyr yn eu gwneud i'r bobl sy'n byw ac yn gweithio o'u cwmpas, neu dros gymdeithas. Er enghraifft, mae'n cynnwys darparu lle ar gyfer gweithgareddau cymunedol fel chwaraeon, digwyddiadau pentref, mynediad caniatâd neu gynnal ymweliadau ysgol.

Diolch i ffigurau o'r arolwg, fe wnaethom argyhoeddi'r Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol bod ardaloedd gwledig yn wynebu heriau penodol ac angen eu datrysiadau eu hunain ar bynciau megis targedau effeithlonrwydd ynni a thai. Fodd bynnag, ychydig o aelodau a ymatebodd i gwestiynau am gyfraniad cymdeithasol, ac ni chawsom gasgliadau ystadegol cadarn ar hyn.

Rydym mewn cyfnod gwleidyddol ansicr, gydag etholiad cyffredinol 18 mis i ffwrdd. Wrth baratoi, mae'r CLA yn chwilio am well tystiolaeth o'r budd-daliadau cymdeithasol y mae tirfeddianwyr yn eu darparu ar gyfer eu cymunedau a thu hwnt. I adeiladu'r dystiolaeth honno, rydym yn partneru â'r CCRI, sydd wedi'i leoli ym Mhrifysgol Swydd Gaerloyw. Arweinir y tîm ymchwil gan Athro Economi Gymdeithasol CCRI, Paul Courtney.

Mae Paul a'i dîm yn cynnal astudiaeth a gyd-ariennir gan y CLA a'r Ganolfan Arloesi Genedlaethol ar gyfer yr Economi Wledig. Ei nod yw mynegi a meintioli y gwerth cymdeithasol a gyflenwir gan dirfeddianwyr (mewn termau ariannol) a chyfrifo arbedion cost i'r wladwriaeth.

Roedd cam cyntaf yr astudiaeth yn ceisio archwilio natur a maint y cyfraniad cymdeithasol - neu'r gwerth cymdeithasol - a gynhyrchir gan weithgareddau aelodau'r CLA. Canfu'r tîm fod effeithiau'r gweithgareddau hyn mewn pum prif faes:

● Iechyd a lles

● Cymunedau cytbwys, cynaliadwy

● Addysg, dehongli a sgiliau

● Menter gymdeithasol a chynhwysiant

● Diwylliant a hunaniaeth

Anaml y cyfrifir am werth o'r fath. Mae CCRI wedi canfod bod gweithgareddau aelodau CLA yn cynhyrchu effeithiau cymdeithasol diriaethol i gymunedau a'u gwneud yn fwy cynaliadwy drwy, er enghraifft, ddarparu cyfleoedd gwirfoddoli, sy'n grymuso pobl ac yn adeiladu cymunedau cydlynol.

Mae gan sgiliau bywyd a gwaith, cyflogadwyedd a chadw pobl iau mewn ardaloedd gwledig werth ehangach i gymdeithas na thwf economaidd, cyflogaeth neu gynhyrchiant yn unig. Mae llawer yn fentrau cymdeithasol yn ôl diffiniad - er enghraifft, estyn allan at grwpiau bregus neu ddarparu gwasanaethau cymdeithasol i gymunedau difreintiedig neu ynysig - ond anaml y caiff y cyfraniad hwn ei ddal na'i werthfawrogi.

Ym mhob maes effaith, mae'r CCRI wedi datgelu ystod o ganlyniadau cymdeithasol a fydd yn cael eu harchwilio'n fanwl yn ystod camau dilynol yr astudiaeth. Mae'r rhain yn cynnwys cyfraniadau at addysg ac iechyd, yn ogystal â chyfraniadau cymdeithasol sylweddol ynghylch cryfhau hunaniaeth leol a diwylliannol a chynhyrchu ymdeimlad o berthyn o fewn cymunedau gwledig ac i fywyd gwledig.

Mae canfyddiadau'r ymarfer hwn yn cael eu defnyddio i lywio dyluniad Arolwg Gwerth Cymdeithasol ar-lein ar gyfer holl aelodau CLA. Bydd yr arolwg yn casglu data i alluogi cyfrifiad mewn termau ariannol o'r gwerth cymdeithasol a gynhyrchir drwy weithgareddau aelodau CLA, gan wahaniaethu rhwng y meysydd effaith a gweithgareddau amrywiol aelodau. Mae hefyd yn cael ei ddefnyddio i ddatblygu rhestr wirio a fydd yn rhoi syniad i'r aelodau o'r math o werth cymdeithasol y maent yn debygol o fod yn ei gynhyrchu yn seiliedig ar eu prif weithgareddau. Mae'r tîm ymchwil yn awgrymu y bydd yn ddefnyddiol i aelodau geisio defnyddio'r rhestr wirio hon cyn cwblhau'r arolwg.

Bydd y tîm ymchwil hefyd yn cynnal tair astudiaeth achos Enillion Cymdeithasol ar Fuddsoddiad (SROI). Yn cael ei gydnabod gan Lywodraeth y DU, mae Enillion Cymdeithasol ar Fuddsoddiad yn fethodoleg sy'n ceisio dal, mesur a monetisio'r gwerth ehangach sy'n aml yn cael ei anwybyddu gan fodelau cost-fudd confensiynol. Drwy ddrilio i lawr i natur a maint y gwerth cymdeithasol a gynhyrchir ar lawr gwlad, bydd yr astudiaethau achos yn cynnwys casglu data i dystiolaethu am y newid mewn canlyniadau mesuradwy a brofir gan ystod o randdeiliaid.

Bydd cyfuno astudiaethau achos SROI â data arolwg yn ein galluogi i wneud amcangyfrifon cyfanredol o gynhyrchu gwerth cymdeithasol ar draws aelodaeth CLA. Bydd hyn o ddiddordeb i'r cymunedau a'r gymdeithas ehangach a wasanaethir gan aelodau, yn ogystal â llywodraeth leol a chenedlaethol a phenderfynwyr eraill, gan gynnwys comisiynwyr cyllido, awdurdodau cynllunio a swyddogion datblygu busnes.

Bydd y canfyddiadau hefyd o ddiddordeb i wleidyddion, sydd angen gweld y gwerth cymdeithasol a gynhyrchir gan dirfeddianwyr a rheolwyr fel rhan annatod o wead cymunedau gwledig. Mae'r cymunedau hyn yn wynebu heriau oherwydd argyfwng costau byw, y pandemig ac effeithiau newid yn yr hinsawdd, ac mae gan lawer ohonynt oblygiadau cymdeithasol ac economaidd dwys.

Rwy'n falch iawn o arwain yr astudiaeth hon, a fydd yn rhoi llais i aelodau CLA nid yn unig yn yr arena gwerth cymdeithasol, ond hefyd tyniant wrth ddangos cyfraniadau cymdeithasol ehangach ei weithgareddau - mae llawer ohonynt yn cyd-fynd yn agos â nodau Datblygu Cynaliadwy y Cenhedloedd Unedig.

Arhoswch i'r arolwg ddod allan yn fuan.