Treialu cynllun Adfer Tirwedd Defra - diweddariad

Fel y bydd aelodau CLA yn ymwybodol, mae tri chynllun Rheoli Tir Amgylcheddol (ELM) newydd yn cael eu datblygu gan Defra yn Lloegr i gymryd lle'r hen gynlluniau Polisi Amaethyddol Cyffredin (BPS a Stiwardiaeth Cefn Gwlad).

Mae'r Cymhelliant Ffermio Cynaliadwy yn cael ei dreialu eleni (gweler y briffio yma: https://www.cla.org.uk/advice/sustainable-farming-incentive-offer-2022/) a byddaf yn ysgrifennu'r wybodaeth ddiweddaraf am y cynllun Adfer Natur Lleol (LNR) maes o law. Mae'r blog hwn yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am y trydydd, a'r mwyaf uchelgeisiol, o'r cynlluniau: Adfer Tirwedd.

Nod Adfer Tirwedd (LR) yw cyflawni prosiectau newid defnydd tir ar raddfa fawr, tymor hir, gyda ffocws ar adfer ecosystemau. Bydd y cynllun yn talu i adfer neu greu cynefinoedd bywyd gwyllt sy'n helpu i ddileu carbon a rhoi hwb i fywyd gwyllt, yn ogystal â darparu llawer o fuddion eraill. Gallai coetiroedd, gwlyptiroedd, dolydd a mawndir i gyd ffitio'r bil.

Mae Defra yn edrych i dreialu 10 prosiect LR rhwng 2022 a 2024, ar gyfer safleoedd rhwng 500 a 5000 hectar. Gall ceisiadau ddod gan berchnogion tir neu reolwyr tir yn ogystal â grwpiau cydweithredol a phartneriaethau gyda sefydliadau eraill.

Rhoddodd cyfres o weminarau a gynhaliwyd gan Defra yn ystod yr wythnosau diwethaf ychydig mwy o fanylion ar y cynllun, a chyfle i ofyn cwestiynau am sut y bydd yn gweithio cyn treialu y flwyddyn nesaf. Mae'r gweminarau wedi'u recordio ac maent ar gael yma: https://defrafarming.blog.gov.uk/2021/08/05/learn-more-about-the-landscape-recovery-scheme/

Yn wahanol i gynlluniau ELM eraill, bydd gan LR gytundebau wedi'u teilwra i bob prosiect. Mae'n ymddangos bod hyn yn ddull synhwyrol, o ystyried amser, maint a swm y cyllid sy'n gysylltiedig â'r prosiectau hyn, byddai'n anodd dylunio dull un-maint sy'n addas i bawb.

Er mwyn cyrraedd cytundeb addas, mae Defra hefyd yn barod i fuddsoddi mewn cyllid datblygu prosiectau sylweddol. Bydd y cais cychwynnol yn gymharol syml, gan lunio'r cynllun ar gyfer y prosiect, er enghraifft pa dir fydd yn cael ei gynnwys, pwy fydd yn cymryd rhan a beth yw'r amcanion cyffredinol. Os bydd yn llwyddiannus, bydd Defra wedyn yn ariannu'r prosiect i ddatblygu mwy o fanylion, er enghraifft sut i fonitro'r amgylchedd, natur y contract, a chyngor busnes neu gyfreithiol y gallai fod ei angen.

Mae Defra wedi dweud y byddai'n well ganddynt lofnodi cytundebau LR gydag un parti, yn hytrach na chytundebau lluosog gyda thirfeddianwyr yn yr un prosiect cydweithredol. Bydd hyn yn golygu dod o hyd i ffordd i greu un endid cyfreithiol a all ymrwymo i'r cytundeb gyda Defra. Mae hyn yn arwydd o'r lefel o ymrwymiad y bydd angen ar LR ond bydd cyllid ar gael ar gyfer cyngor cyfreithiol ar y systemau llywodraethu gorau ar gyfer y prosiect.

Ni fydd LR ar gyfer pawb. Bydd cytundebau yn hirdymor (20+ mlynedd) ac mae'r mathau o weithgarwch a ariennir yn golygu bod LR yn llai addas i aelodau sydd am barhau ag amaethyddiaeth gynhyrchiol ar y tir. Am y rheswm hwn, mae'r CLA yn wyliadwrus o wario traean o'r gyllideb ar LR, fel y mae Defra wedi nodi. O leiaf yn ystod y cyfnod pontio amaethyddol, dylid cyfeirio cyllid at wella cynaliadwyedd amaethyddiaeth ac adeiladu ar lwyddiant cynlluniau amgylcheddol amaeth blaenorol, fel y bydd y cynllun LNR yn ei wneud.

Ond mae lle o hyd i Adferiad Tirlun ariannu'r prosiectau amgylcheddol uchelgeisiol ar raddfa fawr hynny a fydd yn ein helpu i ddelio â'r argyfwng hinsawdd ac ecolegol yr ydym yn ei hwynebu. Mae'r CLA yn lobïo i sicrhau bod y cynllun yn hygyrch i reolwyr tir, nid gweithwyr proffesiynol amgylcheddol yn unig. Dylai aelodau sydd â syniad am y math hwn o newid defnydd tir trawsnewidiol, ac sy'n barod i neilltuo tir tuag ato, ystyried gwneud cais pan fydd y ffenestr ymgeisio yn agor yn ddiweddarach eleni.